Dziś, 26 września 2021, mija 5 lat od historycznego podpisania traktaktu pokojowego pomiędzy kolumbijskiem rządem, a organizacją partyzancką FARC-EP, kładąc kres wewnętrznemu konfliktowi zbrojnemu, który w Kolumbii trwał od ponad pół wieku. Wojna, która kosztowała życie co najmniej 220 tysięcy Kolumbijczyków i wysiedliła blisko 6 milionów ludzi.

Ten artykuł jest próbą przybliżenia polskiemu czytelnikowi podsumowania procesu pokojowego podpisanego w 2016 r.. Procesu, który został zainicjowany przez prezydenta Juana Manuela Santosa, który w tym samym roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

ogólne założenia

Negocjacje pokojowe między kolumbijskim rządem, którego na czele stał były prezydent Juan Manuel Santos, a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii – Armią Ludową (FARC-EP), zwane również procesem pokojowym, były rozmowami prowadzonymi przez rząd Kolumbii i partyzantami FARC-EP w celu zakończenia wewnętrznego konfliktu zbrojnego, który rozpoczął się w 1960 roku.

Rozmowy pokojowe, które miały miejsce w Oslo i Hawanie, doprowadziły do ​​podpisania Porozumienia na Zakończenie konfliktu w Bogocie 24 listopada 2016 w Teatro Colón w Bogocie.

Pierwsze porozumienie pokojowe podpisane w Cartagenie 26 września 2016 r. musiało zostać zatwierdzone w plebiscycie, w którym obywatele musieli głosować „tak” lub „nie”: ostatecznym rezultatem było zwycięstwo na „nie”, co zmusiło Rząd do „renegocjacji” umowy z uwzględnieniem sprzeciwu przeciwników umowy, jednocześnie stwarzając niepewność co do prawnego stosowania umów.

Po okresie negocjacji z promotorami „nie”, rząd i FARC-EP uzgodnili nowy tekst porozumienia pokojowego, które zostało podpisane 24 listopada w Teatrze Colón w Bogocie. Ta nowa umowa została ratyfikowana przez kolumbijski Senat i Izbę Reprezentantów 29 i 30 listopada 2016 r.

Historia rozmów pokojowych

Frank Pearl, w latach 2006 – 2010 był Wysokim Doradcą Prezydenta ds. Społecznej i Ekonomicznej Reintegracji Ludzi i Grup Powstańców Zbrojnych, a później mianowany Wysokim Komisarzem ds. Pokoju. W imieniu rządu prezydenta Álvaro Uribe prowadził poufne negocjacje z FARC – PE i na warunkach podobnych do obecnych: bez zawieszenia broni, a nawet demilitaryzacji terytorium Kolumbii (tzw. strefy zdemilitaryzowane).

Z powodu problemów z wydaniem zwłok Juliána Ernesto Guevary, policjanta porwanego w departamencie Mitú i zamordowanego podczas niewoli u partyzantów, podejście rządu do negocjacji z FARC utknęło w martwym punkcie, aż do objęcia urzędu prezydenta przez Santosa w 2010 r.

Juan Manuel Santos, mimo że był prezydentem-elektem, otrzymał raport o odbytych negocjacjach, który zawierał informacje o stanie, w jakim znajdowały się nieudane rozmowy w sprawie zakończenia konfliktu zbrojnego.

W 2011 r., po ogłoszeniu ustawy o ofiarach i zwrocie ziemi, prezydent Santos wyraził partyzantom zamiar wznowienia rozmów pokojowych.

Doprowadził do serii tajnych porozumień sił wywrotowych i rządu, co z kolei doprowadziło do ​​ustanowienia spotkań między obiema stronami na Kubie.

Delegatami rządu kolumbijskiego na tych spotkaniach byli: prezydencki doradca ds. reintegracji Alejandro Éder i Jaime Avendaño, zaufany członek rządu od czasu prezydenta Belisario Betancur. Delegacja FARC-EP składała się z Rodrigo Granda oraz Andrés París.

Po kilku spotkaniach, strony zdecydowały się na wypracowanie agendy negocjacji, a gdyby nie doszła do skutku, zorganizowanie kolejnego miejsca, w którym będą kontynuowały rozmowy.

Po ustaleniu reguł, według których miałyby się odbyć kolejne spotkania, Santos włączył do swojej delegacji Franka Pearla, pełniącego wówczas funkcję ministra środowiska, swojego doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego Sergio Jaramillo, byłego wiceprezydenta Humberto de La Calle i własnego brata, Enrique Santos, byłego dyrektora gazety El Tiempo.

Pozostałymi negocjatorami byli: Mauricio Jaramillo, dowódca Bloku Północno-Zachodniego José María Córdoba, Marcos Calarcá, znany ze swojego doświadczenia w negocjacjach bilateralnych, Rodrigo Granda i Andrés París oraz wszyscy członkowie Sekretariatu Centralnego Sztabu Generalnego FARC-EP.

Po wyznaczeniu swoich delegatów, rząd i FARC-PE wyznaczyły Kubę i Norwegię na mediatorów procesu pokojowego: Kubę za organizację pierwszych spotkań, a Norwegię za to, że jest tradycyjnym krajem w sprawach rozwiązywania konfliktów.

Kolejnym krokiem było wyznaczenie większej liczby miejsc do spotkań. Partyzanci zaproponowali Wenezuelę, a rząd Chile. Konsensusem na kolejne spotkanie wybrano Kubę.

W lutym 2012 r. spotkały się przy okrągłym stole na Kubie. W celu zachowania poufności procesu delegacje nie rozmawiały ze sobą oprócz oficjalnych spotkań, ani nie komentowały spotkań z mieszkańcami Kuby.

Na miesiąc sierpień zarezerwowano dziesięć sesji przygotowawczych. Każda z sesji została rozłożona na cztery do ośmiu dni. W sumie odbyto 65 spotkań.

W ciągu całego okresu spotkań na Kubie rządowy zespół negocjacyjny odbywał podróże pomiędzy Kolumbią a Kubą. Wyjątkiem był Frank Pearl, który przez cały okres pokojowych rozmów przebywał na Kubie.

W sierpniu 2012 r. w Cartagenie były prezydent Uribe powiedział mediom, że rząd Santosa potajemnie negocjuje z FARC-PE na Kubie. Oświadczenie to zostało odrzucone przez ministra obrony Juan Carlos Pinzón i ministra spraw zagranicznych Holguín. W ciągu kilku dni pogłoski o tajemnych negocjacjach w kolumbijskich mediach tylko się nasiliły.

4 września 2012 r. prezydent Juan Manuel Santos potwierdził tą wiadomość. W przemówieniu podkreślił, że „błędy z przeszłości nie powtórzą się” i że będą postępować z rozwagą.

Wiadomość o potwierdzeniu dialogów wywołała różne reakcje i sceptycyzm. Część społeczeństwa była za, a część przeciw. Sceptycy opierali swoje opinie na nieudanych negocjacjach, które były prowadzone przez rząd prezydenta Andres Pastrana w zdemilitaryzowanej strefie El Caguan w latach 1998 – 2002.

Wstępem do podpisania traktatu pokojowego było podpisanie zawieszenia broni pomiędzy stronami 23 czerwca 2016 r. w Hawanie na Kubie.

Porozumienie pokojowe po raz pierwszy zostało podpisane w poniedziałek, 26 września 2016 r. pomiędzy państwem kolumbijskim a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii-Armia Ludowa (FARC-EP) w Cartagena de Indias, w wyniku rozmów pokojowych prowadzonych nieprzerwanie przez 4 lata i położyło kres konfliktowi zbrojnemu, który trwał od 1960 r.

Podpis pod traktatem złożył prezydent Juan Manuel Santos oraz przywódca FARC Rodrigo Londoño alias Timochenko.

Ze względu na zwycięstwo na „nie” w plebiscycie, który odbył się 2 października 2016 r. porozumienie musiało zostać zmodyfikowane i renegocjowane w pewnych punktach z tymi, którzy byli przeciwko, osiągając ostateczny tekst porozumienia 12 listopada.

24 listopada 2016 r. w Teatro Colón w Bogocie zostało podpisane nowe, drugie porozumienie i złożone tego samego dnia w Kongresie Republiki w celu ratyfikacji. 29 listopada tekst został przyjęty w Senacie, a 30 listopada w Izbie Reprezentantów.

Wraz z ratyfikacją w Kongresie, rozpoczął się proces rozbrojenia rebeliantów i oddania broni przedstawicielom ONZ, którzy do dnia dzisiejszego ‘weryfikują’ proces pokojowy.

Proces rozbrajania rozpoczął się 1 grudnia 2016 r. i był przewidziany na 180 dni. Zakończył się jednak 14 sierpnia 2017 r., czyli półtora miesiąca później po wyznaczonym terminie.

Po tej dacie partyzanci zaczęli powracać do normalnego życia cywilnego w swoich miasteczkach, wielu zostało wybranych na burmistrzów. Niektórzy partyzanci założyli partię polityczną i objęli miejsca w Kongresie.

Delegacji FARC przewodniczyli:

1. Luciano Marín Arango, alias Iván Márquez (dowódca bloku karaibskiego),

2. Jorge Torres Victoria, alias Pablo Catatumbo (dowódca bloku zachodniego, który dołączył do delegacji kilka miesięcy po rozpoczęciu rozmów),

3. Rodrigo Granda (który został uwięziony i którego schwytanie doprowadziło do kryzysu dyplomatycznego między kolumbijskim rządem Uribe a rządem wenezuelskim Hugo Cháveza),

 4. Andrés París (naczelne dowództwo bloku wschodniego i negocjator nieudanego procesu Caguán),

5. Luis Alberto Albán Burbano, alias „Marcos Calarcá”, (członek Międzynarodowej Komisji FARC-EP),

6. Seuxis Pausias Hernández Solarte, alias „Jesús Santrich”, (członek Bloku Karaibskiego),

7. Emiro del Carmen Ropero Suárez, alias ​​​​”Rubén Zamora” (dowódca 33. Frontu),

 oraz wszyscy członkowie Sekretariatu Centralnego Sztabu Generalnego.

W skład delegacji weszli również alias Yuri Camargo, Victoria Sandino Palmera i holenderska partyzantka Tanja Nijmeijer, pseudonim „Alexandra Nariño”.

Rząd prezydenta Santosa był reprezentowany przez:

1. przewodniczącego były wiceprezydent Humberto de La Calle,

2. Frank Pearl, były minister środowiska i były komisarz ds. pokoju,

3. Sergio Jaramillo Caro, następca Pearla na stanowisku Komisarza Pokoju,

4. Luis Carlos Villegas, prezes Narodowego Stowarzyszenia Przemysłowców ANDI,

oraz emerytowani generałowie armii i policji, Jorge Enrique Mora i Óscar Naranjo.